Abstract:
Ntirho wo hlukuvisiwa ka Xitsonga wu kumeke wu humelela hi ku nonoka swinene ngopfungopfu eka rihlanguti ra ku tumbuluxiwa ka theminoloji. Ndzawulo ya Vutshila na Ndhavuko yi vile yi tlanga xiave xa nkoka hi ku tumbuluxa theminoloji eka tindzimi to hambanahambana eAfrika-Dzonga ku katsa na Xitsonga. Xikongomelonkulu xa ndzavisiso lowu i ku kanela hi maendlelo ya vuvumbamarito ya Xitsonga hi ku kongomisa eka minongoti ya Sayense ya Ntumbuluko na Thekinoloji ku ya hi xitshuriwa lexi kandziyisiweke no hangalasiwa hi Ndzawulo ya Vutshila na Ndhavuko eAfrika-Dzonga xa Nxaxameto wa Matheme ya Tindziminyingi ta Sayense ya Ntumbuluko na Thekinoloji wa Tigiredi ta 4 ku fika eka 6. Eka Xitsonga ka ha ri na nkayivelo lowukulu wa milavisiso ya mavumbelo ya marito eka ririmi ra xithekiniki. Maendlelo ya vuvumbamarito ya nga aviwa hi swiphemu swimbirhi, ku nga maendlelo yo vumba marito hi ku tirhisa timofimi na ku vumba marito ehandle ko tirhisa timofimi ta marito. Ndzavisiso lowu wu aviwile hi swiyenge swimbirhi leswikulu. Xiyenge xo sungula xi kongomisiwa eka ku kanela hi maendlelo ya vuvumbamarito lama tirhisiwaka ku vumba marito eka Xitsonga na tindzimi tin’wana hi ku angarhela kasi xiyenge xa vumbirhi xi kongomisiwa eka ku xopaxopa maendlelo ya vuvumbamarito lama ya tirhisiweke eka minongoti ya Sayense ya Ntumbuluko na Thekinoloji. Eka ndzavisiso lowu ku tirhisiwile thiyori ya vuhundzuluxeri leyi tivekaka tanihi Nord’s (1997/2001) (1997/2001) . Maendlelo ya Xitafula ya tirhisiwile ku hlengeleta vuxokoxoko bya ndzavisiso lowu. Vuxokoxoko bya ndzavisiso lowu byi tsavuriwile ku suka eka tsalwa ra minongoti ya Sayense ya Ntumbuluko na Thekinoloji hi ku tirhisa sampulu yo hlawula hi xikongomelo na ku tlhela ku xopaxopiwa hi ku tirhisa maendlelo lama vuriwaka Nxopaxopo wa Tsalwa.
