Abstract:
ni/kumbe swi ri hava maendli yo vulavula hi swa miehleketo eka Xitsonga. Ku xopaxopiwa ntsena maendli yo pfumala xiendliwa ni maendli ya xiendliwa xin’we eka dyondzo leyi. Maendli ya miehleketo ya swiendliwa swinharhu a ya katsiwangi eka ntirho lowu. Dyondzo leyi yi langutana ngopfu ni tinxaka tinharhu ta maendli ya swa miehleketo, ku nga maendli lama khumbaka swa miehleketo, maendli yo vulavula hi ntsako, na maendli yo vulavula hi nchavo. Tinhlamuselo leti talaka ku kumeka ni leti nga taliki ku kumeka eka swihlambanyisi leswi nga tirha eswivulweni ni maendli lama kumbe leswi nga tirhangiki na wona ma kaneriwa eka dyondzo leyi. Thiyori leyi landzeleriwaka eka dyondzo leyi i ya Lakoff (1992) ya Conceptual Theory of Metaphor. Ku ya hi thiyori leyi matirhelo ya swivulwa swa xivumbeko xa vutlhokovetseri swavugego ma le ka ririmi eka miehleketo. Thiyori leyi yi tirhisa mpimanyiso wa swilo leswi kumekaka eka michumu mimbirhi, laha nchumu wo karhi wu twisisekaka ku antswa hi ku xiya nchumu lowu pimanyisiwaka na wona. Eka dyondzo leyi, miehleketo yo pimanyisa milongoti leyi kumekaka eka michumu mimbirhi yo hambana yi tirhisiwaka eka ku xopaxopa swihlambanyisi swa Xitsonga leswi tirhaka na maendli ya swa miehleketo. Mahungu lama kamberiwaka eka ndzavisiso lowu ma tirhisiwa eka swivulwa hi xikongomelo xo kuma mikhuva ya tinhlamuselo leti humelelaka.
