Hlungwani, M. C.Babane, M. T.Mlambo, Respect2025-04-152025-04-152024-05-17Mlambo, R. 2024. Mahlamari eka Xitsonga hi ku kongomiso eka manwana ma matsalwa ma mitlangu. . .https://univendspace.univen.ac.za/handle/11602/2820Ph. D. (Xitsonga)Department of African LanguagesDyondzo leyi yi lavisisile mahlamari eka Xitsonga, xihluvi xa mbulavulo lexi nga si lavisisiwaka hi vuenti. Ku tirhisiwile endlelo ra nkoka ku hlengeleta, ku hlamusela, na ku xopaxopa mahungu ma ndzavisiso hi tlhelo ra xivumbeko, tinhlamuselo na vulongoloxamarito. Nhlengeleto wa mahungu wu endliwile hi ku tirhisa endlelo ra khophasi hi ku tsavula marito, swivulwahava na swivulwa leswi nga na mahlamari kusuka eka matsalwa ma mitlangu ma Xitsonga lama landzelaka: Mavondzo a ya Hakeri (1981) hi F Rikhotso, Matlhari Hansi (1998) hi M.G Magagane, Mahlo ya Nkwahle (1999) hi O.R Chauke, Byi le tintihweni (2005) hi C.M Lubisi, Ndzi ta fa ndzi dyile (2005) hi K.J Ngobeni na S.J Malungana, Mathayere Mbuya! (2005) hi V.D Salane, T.M Rikhotso na S.J Malungana, Xivoni xa Vutomi (2008) hi I.S Shabangu, Vukosi i Mberha (2008) hi P Ndlovu, na Vadyondzi va namuntlha (2015) hi S.E Makhubele. Eka ntirho lowu ku tirhisiwile sampula yo hlawula hi xikongomelo xo kuma mahungu ma ndzavisiso, lama endzhaku ma nga xopaxopiwa hi ku tirhisa endlelo ro xopaxopa hi ku landza mikongomelo (thematic analysis). Ndzavisiso lowu wu endliwile hi ku landza rimba na mianakanyo ya thiyori ya R.M.W. Dixon's Basic Linguistic Theory, leyi kongomisaka eka ku xopaxopa na ku paluxa swihlawulekisi swa ririmi. Eka ndzavisiso lowu, ku kumiwile leswaku mahlamari hi tlhelo ra xivumbeko ma aviwile hi swiyenge swimbirhi, ku nga mahlamari ma ntumbuluko na mahlamari ma mpfelelo. Eka mahlamari ma ntumbuluko, hi kume leswaku ma tala ku teka xivumbeko xa timofimi to tshunxeka, loko mahlamari ma mpfelelo wona ma tala ku teka xivumbeko xa timofimi to vumbana. Ku tlhele ku kumiwa leswaku mahlamari eka Xitsonga ma nga ha amukeriwa kusuka eka tindzimi tin’wana. Ndzavisiso lowu wu tlhele wu kuma leswaku tinhlamuselo ta mahlamari ti nga ha kombisiwa hi ku ya hi mitlhaveko leyinene na leyi nga riki leyinene. Mitlhaveko leyinene yi katsa ntwelavusiwana, ku tshinya, ku hoyozela, ku bumabumela, ku tsaka, mpfumelelano, ku hlohlotela, ku lemukisa, ku komba malwandla, ku tisola, ku tilondla, na yin’wana na yin’wana. Eka mitlhaveko leyi nga riki leyinene ku na leyi kongomisaka eka ku chava, ku chuhisa, ku khunguvanyeka, ku twa ku vava, ku delela, ku banga manyala, ku nyadza, ku rivala, ku tiputa na ku sandza. Mayelana na vulongoloxamarito, ku kumiwile leswaku mahlamari, ku fana na swihluvi swin’wana swa mbulavulo, ma va kona eka tindhawu to hambanahambana exivulweni, naswona ma tirha tanihi swivulwa leswi tiyimeleke, swilandzelandzhaku kumbe swihetisi. Swikumiwa leswi hlengeletiweke eka ndzavisiso lowu i swa nkoka swinene naswona swi ta pfuna eka vatirhisi va ririmi lava navelaka ku kuma vutivi byo karhi mayelana na mahlamari eka Xitsonga.1 online resource (xvi, 318 leaves)otherUniversity of VendaSwihluvi swa mbulavuloUCTDRihlamariMofolojiSemantikiVulongoloxamaritoThesisMlambo R. Mahlamari eka Xitsonga hi ku kongomiso eka manwana ma matsalwa ma mitlangu. []. , 2024 [cited yyyy month dd]. Available from:Mlambo, R. (2024). <i>Mahlamari eka Xitsonga hi ku kongomiso eka manwana ma matsalwa ma mitlangu</i>. (). . Retrieved fromMlambo, Respect. <i>"Mahlamari eka Xitsonga hi ku kongomiso eka manwana ma matsalwa ma mitlangu."</i> ., , 2024.TY - Thesis AU - Mlambo, Respect AB - Dyondzo leyi yi lavisisile mahlamari eka Xitsonga, xihluvi xa mbulavulo lexi nga si lavisisiwaka hi vuenti. Ku tirhisiwile endlelo ra nkoka ku hlengeleta, ku hlamusela, na ku xopaxopa mahungu ma ndzavisiso hi tlhelo ra xivumbeko, tinhlamuselo na vulongoloxamarito. Nhlengeleto wa mahungu wu endliwile hi ku tirhisa endlelo ra khophasi hi ku tsavula marito, swivulwahava na swivulwa leswi nga na mahlamari kusuka eka matsalwa ma mitlangu ma Xitsonga lama landzelaka: Mavondzo a ya Hakeri (1981) hi F Rikhotso, Matlhari Hansi (1998) hi M.G Magagane, Mahlo ya Nkwahle (1999) hi O.R Chauke, Byi le tintihweni (2005) hi C.M Lubisi, Ndzi ta fa ndzi dyile (2005) hi K.J Ngobeni na S.J Malungana, Mathayere Mbuya! (2005) hi V.D Salane, T.M Rikhotso na S.J Malungana, Xivoni xa Vutomi (2008) hi I.S Shabangu, Vukosi i Mberha (2008) hi P Ndlovu, na Vadyondzi va namuntlha (2015) hi S.E Makhubele. Eka ntirho lowu ku tirhisiwile sampula yo hlawula hi xikongomelo xo kuma mahungu ma ndzavisiso, lama endzhaku ma nga xopaxopiwa hi ku tirhisa endlelo ro xopaxopa hi ku landza mikongomelo (thematic analysis). Ndzavisiso lowu wu endliwile hi ku landza rimba na mianakanyo ya thiyori ya R.M.W. Dixon's Basic Linguistic Theory, leyi kongomisaka eka ku xopaxopa na ku paluxa swihlawulekisi swa ririmi. Eka ndzavisiso lowu, ku kumiwile leswaku mahlamari hi tlhelo ra xivumbeko ma aviwile hi swiyenge swimbirhi, ku nga mahlamari ma ntumbuluko na mahlamari ma mpfelelo. Eka mahlamari ma ntumbuluko, hi kume leswaku ma tala ku teka xivumbeko xa timofimi to tshunxeka, loko mahlamari ma mpfelelo wona ma tala ku teka xivumbeko xa timofimi to vumbana. Ku tlhele ku kumiwa leswaku mahlamari eka Xitsonga ma nga ha amukeriwa kusuka eka tindzimi tin’wana. Ndzavisiso lowu wu tlhele wu kuma leswaku tinhlamuselo ta mahlamari ti nga ha kombisiwa hi ku ya hi mitlhaveko leyinene na leyi nga riki leyinene. Mitlhaveko leyinene yi katsa ntwelavusiwana, ku tshinya, ku hoyozela, ku bumabumela, ku tsaka, mpfumelelano, ku hlohlotela, ku lemukisa, ku komba malwandla, ku tisola, ku tilondla, na yin’wana na yin’wana. Eka mitlhaveko leyi nga riki leyinene ku na leyi kongomisaka eka ku chava, ku chuhisa, ku khunguvanyeka, ku twa ku vava, ku delela, ku banga manyala, ku nyadza, ku rivala, ku tiputa na ku sandza. Mayelana na vulongoloxamarito, ku kumiwile leswaku mahlamari, ku fana na swihluvi swin’wana swa mbulavulo, ma va kona eka tindhawu to hambanahambana exivulweni, naswona ma tirha tanihi swivulwa leswi tiyimeleke, swilandzelandzhaku kumbe swihetisi. Swikumiwa leswi hlengeletiweke eka ndzavisiso lowu i swa nkoka swinene naswona swi ta pfuna eka vatirhisi va ririmi lava navelaka ku kuma vutivi byo karhi mayelana na mahlamari eka Xitsonga. DA - 2024-05-17 DB - ResearchSpace DP - Univen KW - Swihluvi swa mbulavulo KW - Rihlamari KW - Mofoloji KW - Semantiki KW - Vulongoloxamarito LK - https://univendspace.univen.ac.za PY - 2024 T1 - Mahlamari eka Xitsonga hi ku kongomiso eka manwana ma matsa ma mitlangu TI - Mahlamari eka Xitsonga hi ku kongomiso eka manwana ma matsa ma mitlangu UR - ER -